Onvruchtbaarheid bij de man
Mannen kunnen, net als vrouwen, onvruchtbaar zijn. Onvruchtbaarheid wordt bij mannen wordt vaak – onterecht- als een taboe gezien. Wanneer blijkt dat jouw zaad een vrouw niet zwanger kan maken, kan dat je misschien het gevoel geven dat je gefaald hebt. Misschien denk je daardoor wel dat je als man faalt.
In de volgende alinea’s vertellen wij je meer over de oorzaken van zaadproblemen, reiken wij je oplossingen voor zaadproblemen aan en vertellen wij je over operatieve mogelijkheden.
Oorzaken zaadproblemen
Verschillende oorzaken kunnen ervoor zorgen dat jouw zaad niet optimaal (van hoeveelheid) is. Wanneer je weinig of geen zaadcellen hebt, hoeft dit niet betekenen dat je onvoldoende zaadcellen aanmaakt of er helemaal geen zaadcellen geproduceerd worden. Het kan ook liggen aan een verstoorde zaadproductie van hormonale aard of aan oorzaken van belemmerd zaadtransport.
1. Hormonale oorzaken
Bij een verstoorde zaadproductie van hormonale aard kan je hypofyse (gedeelte in je hersenpan) zaadproblemen opleveren. Normaal gesproken maakt je hypofyse het LH (luteïniserend) en het FSH (follikelstimulerend) hormoon aan. Zij stimuleren de productie van testosteron en zaadcellen. Wanneer je hypofyse onvoldoende testosteron aanmaakt, heb je minder zin in seks. Daardoor kan de kans op een zwangerschap afnemen.
Tevens kan je schildklier of een medicijn een overschot van prolactine veroorzaken, jouw prolactinewaarden vind je terug in je bloed. Dit kan gebeuren als je schildklierwerking langzaam werkt of wanneer je last hebt van een bijwerking van een medicijn. De hypofyse kan hier ook de veroorzaker van zijn.
2. Belemmerd zaadtransport
De bevruchting van een eicel door een zaadcel kan door infecties, sterilisatie of vanwege een aanlegstoornis in je zaadleiders bemoeilijkt worden. Een sterilisatie kun je operatief hersteller, zie daarvoor ‘Herstel zaadleiders na sterilisatie’.
Je kunt ook last hebben van ‘retrograde ejaculatie’: je sperma loopt dan je blaas in en komt niet via de plasbuis naar buiten. De oorzaak hiervan is de ‘sluitreflex’ van je blaashals, die niet goed werkt tijdens het klaarkomen. Ook kan het zijn dat je last hebt van een aanlegstoornis van je plasbuis, je zaad komt dan tijdens het klaarkomen niet op de goede plek terecht. Je hebt dan waarschijnlijk last van hypospadie, omdat je plasbuis dan halverwege of helemaal onderin je penis eindigt, waardoor het ejaculeren in de vagina extra lastig is. Een aangeboren afwijking kan er ook voor zorgen dat bij jou de zaadleiders missen, dit is onder andere het geval bij taaislijmziekte (cystische fibrose).
Oplossingen
Toch kunnen technologische ontwikkelingen van nu jou op weg helpen. Je kunt als man in Nederland namelijk diverse ingrepen doen om met ‘slecht’ zaad een vrouw zwanger te maken. Dit kun je zelfs doen als je zaadcellen niet leven, denk maar eens aan de methoden: ICSI, MESA/PESA en TESE. De laatste behandeling wordt in Nederland niet uitgevoerd. Ook kun je jouw zaad laten invriezen. In de volgende alinea’s leggen wij jou het nut en de werking van de genoemde methoden uit.
ICSI
Voor ICSI hoef je in principe maar één goede zaadcel af te leveren, toch heb je hiervoor veel én goed zaad nodig. Het is bij ICSI absoluut noodzakelijk dat er in het sperma enkele miljoenen ‘goede’ beweeglijke zaadcellen te vinden zijn. Het traject voor én na de behandeling is met IVF te vergelijken. Bij deze techniek wordt je zaadcel opgezogen en direct naar het vocht van het eicel gebracht. Dit gebeurt met behulp van een kleine naald. Houd wel in je achterhoofd dat ICSI alleen helpt als er sprake is van ‘slecht zaad’ en er met behulp van de IVF-methode geen bevruchting kan plaatsvinden. ICSI kan de kans op een zwangerschap dus niet vergroten.
Geen levende zaadcellen
Heb je jezelf laten steriliseren? En blijkt herstel van je zaadleider niet mogelijk? Laat dan microchirurgisch je zaadleiders herstellen. Wanneer herstel niet mogelijk is, kan MESA/PESA of TESE je wellicht helpen: bij deze methoden haalt de uroloog het zaad rechtstreek uit je bijbal. Dit kan alleen wanneer je geen stoornis hebt in de aanmaak van zaadcellen. De kans op een bevrucht eicel door een zaadcel is bij MESA/PESA ongeveer 50 procent.
Herstel zaadleiders na sterilisatie
Microchirurgie kan de afsluiting van je zaadleiders opheffen. De chirurg kan bijvoorbeeld de afsluiting van je zaadleiders verwijderen. De afgesloten zaadleiders kunnen daardoor weer aan elkaar gehecht worden. Doe deze ingreep vooral wanneer je geen zaadlozing meer hebt, zaadleiders herstellen na een infectie is veel moeilijker.
MESA
Bij deze ingreep stelt een laborant van een vruchtbaarheidslaboratorium jouw kansen op goede zaadcellen vast. Het wordt voor jou zwaarder en ingewikkelder wanneer je jouw zaad operatief uit de bijbal laat halen. Dit gebeurt onder andere bij MESA, ook wel bekend als de microchirurgische epididymale sperma-aspiratie. Het risico van deze ingreep is het ontstaan van littekenweefsel, wat niet bevorderlijk is voor je bijbal. Wanneer de eerste bijbal geen goede zaadcellen bevat, dan zal de specialist uit de andere bijbal naar nieuw zaad zoeken. De goede zaadcellen zullen – ter bewaring- ingevroren worden. Dit ingevroren zaad kan bij je vrouw via IVF/ICSI ingebracht worden. Wanneer haar eicellen zijn ‘gehaald’, worden zij met jouw ontdooide zaadcellen bevrucht. Dit gebeurt bij ICSI eveneens: je zaad is dan nauwelijks of niet geschikt voor IVF.
PESA
Wanneer er met behulp van punctie zaadcellen uit je bijbal worden gehaald, dan noem je dit percutana epididymale sperma-aspiratie (PESA). Het is mogelijk om dit onder plaatselijke verdoving te doen.
TESE
Bij testiculaire sperma-extractie (TESE) haalt de chirurg het zaad rechtstreeks uit de zaadbal. Je gaat, in de meeste gevallen, onder narcose. De ingreep kan ook onder plaatselijke verdoving plaatsvinden, dit hangt af van de techniek van de operatie. Allereerst kun je dit operatief laten doen: de chirurg opent dan je balzak, zodat er naar de plek van het zaad kan worden gezocht. Overigens zijn de meeste zaadjes die met TESE gevonden worden, nog niet rijp. De zaadjes moeten namelijk nog uitgroeien tot een rijpe zaadcel. Om die reden is deze behandeling in Nederland nog niet toegestaan.
Wij hopen je voldoende geïnformeerd te hebben over de oorzaken en oplossingen bij zaadproblemen. Schakel bij problemen of twijfels altijd een medische professional in, bijvoorbeeld een huisarts. Een medisch specialist is namelijk gespecialiseerd in het stellen van diagnosen.